سرطان خون از علائم و تشخص تا درمان

سرطان خون ، در اثر افزایش غیرطبیعی تعداد سلول های بلاست در مغز استخوان اتفاق می افتد. مغز استخوان برای اینکه بتواند سلول های طبیعی شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت و… را بسازد، از یک سلول اجدادی به نام «بلاست» آغاز به کار می کند. این سلول قدرت زایش و تکثیر بالایی دارد و به سرعت تعداد زیادی سلول نارس می سازد. اگر در روند تبدیل سلول های نارس به رسیده ، وقفه ایجاد شود سرطان خون پدید می آید. با ما همراه باشید در مقاله سرطان خون از علائم و تشخص تا درمان

انواع سرطان خون

سرطان های خونی به سه دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته ها شامل:

۱- سرطان خون لوکمی یا لوسمی (Leukemia)

این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعداد بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود.

۲- سرطان خون لنفومی (Lymphoma)

این نوع سرطان خون سیستم لنفاوی را که وظیفه آن دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین تولید گلبول سفید خون است، تحت تاثیر قرار می دهد. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.

۳- سرطان خون میلوما (Myeloma)

این نوع سرطان خون سلول های پلاسما را هدف قرار داده و مانع تولید آنتی بادی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها ضعیف و حساس می کند.

عوامل خطرزای سرطان خون

به‌طور کلی علل سرطان خون ناشناخته هستند، اما چند عامل شناسایی شده‌اند که می‌توانند ریسک ابتلای به سرطان خون را در افراد افزایش دهند که عبارتند از:

سابقه‌ی ابتلا به سرطان خون در خانواده؛

مصرف دخانیات، چراکه ریسک ابتلا به AML یا لوسمی حاد میلوئیدی را افزایش می‌دهد؛

اختلالات ژنتیکی نظیر سندرم داون؛

اختلالات خون نظیر سندرم میلودیسپلاستیک که گاهی سندرم پیشا-لوسمی نیز خوانده می‌شود؛

سابقه‌ی درمان سرطان از طریق شیمی درمانی یا پرتوافکنی؛

قرار گرفتن مقابل سطوح بالایی از پرتو؛

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی نظیر بنزن.

علائم سرطان خون

تب و لرز و نشانه های شبیه سرماخوردگی

عفونتهای مکرر و عود آنها

کبودی بیش از اندازه

ضعف و خستگی مفرط

ناتوانی انجام فعالیت های فیزیکی

دردهای شکمی و احساس سیری

ضعف و لاغری ممتد

خونریزیای مکررغیرطبیعی

تورم و بزرگی حجم غده های لنفاوی، طحال و کبد

احساس ناخوشی و ضعف عمومی

تشخیص سرطان خون

پزشک به منظور تشخیص معمولا آزمایش های زیر را انجام می دهد:

آزمایش خون : به کمک نمونه خون می توان تعداد و ظاهر سلول های مختلف خونی را بررسی کرد. نتایج آزمایش ها نشان می دهد که اندام های بدن تا چه حد، به طور معمول فعالیت می کنند و می تواند نشانه های مورد نیاز را برای تشخیص مبتلا شدن یا مبتلا نشدن به سرطان خون، تامین کند. همچنین این امکان وجود دارد که بتواند عوامل خونریزی یا لخته شدن خون را بررسی کند. به کمک اندازه گیری برخی از عناصر موجود در خون، می توان توانایی بدن در لخته کردن خون را مشخص کرد. مقدار عوامل لخته کننده خون، در افراد مبتلا به این بیماری می تواند بیش از حد باشد.

سیتوژنتیک : آزمایش سیتوژنتیک که همچنین آنالیز کروموزم ها نیز نامیده می شود، بر روی یک نمونه از مغز استخوان و به منظور بررسی امکان اصلاح کروموزوم انجام می شود. کروموزوم ها قسمتی از سلول هستند که اطلاعات ژنتیکی هر فرد در آن وجود دارد. تشخیص انواع سرطان خون اغلب به کمک بررسی اختلالات خاص که منجر به تغییر در کروموزوم ها می شود، قابل تشخیص است. این آزمایش ها کمک می کند نوع سرطان خون و درنتیجه درمان مورد نیاز بیمار مشخص شود.

نمونه برداری : این آزمایش به منظور تایید تشخیص قطعی این بیماری انجام می شود. برای تشخیص سرطان خون، نمونه ای از سلول های مغز استخوان- معمولا از استخوان خاصره- جمع آوری و در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. اگر سلول های سرطانی در این نمونه وجود داشته باشد، لازم است سرعت تکثیر آن ها نیز مشخص شود.

درمان سرطان خون

سرطان خون معمولا با کمک یک هماتولوژیست-انکولوژیست درمان می‌شود. تخصص این پزشکان در حیطه‌ی اختلالات و سرطان خون است. درمان سرطان خون به نوع و مرحله‌ی آن بستگی دارد. برخی از انواع سرطان های خون آهسته رشد می‌کنند و نیازی به درمان فوری ندارند. درمان سرطان خون معمولا دربردارنده‌ی یک یا چند مورد زیر است:

در شیمی‌درمانی از داروها برای کشتن سلول های سرطانی خون استفاده می‌شود. بسته به نوع لوسمی، یک یا ترکیبی از چند دارو مصرف می‌شود.

در پرتودرمانی از تابش انرژی بالا برای آسیب رساندن به سلول‌های لوسمی و متوقف کردن رشد آنها استفاده می‌شود. تابش پرتو را می‌توان در منطقه‌ی خاصی از بدن یا سراسر آن اعمال کرد.

با کاشت سلول‌های بنیادی می‌توان مغز استخوان آسیب دیده را با مغز استخوان سالم تعویض کرد؛ این مغز استخوان یا از بدن خود بیمار می‌آید یا از بدن فرد اهدا کننده.

در درمان ایمنی یا بیولوژیکی از داروهایی استفاده می‌شود که به سیستم ایمنی بدن بیمار کمک می‌کند تا مجددا سازمان‌دهی شود و به سلول‌های سرطانی حمله کند.

در درمان هدف‌گیر از داروهایی استفاده می‌شود که از آسیب پذیر بودن سلول های سرطانی استفاده می‌کنند. برای مثال، ایماتینیب (Gleevec) دارویی هدف‌گیر است که عمدتا از آن بر ضد لوسمی میلوئیدی مزمن استفاده می‌شود.