پرولاپس رکتوم یا افتادگی روده یا افتادگی رکتوم  وضعیتی است که در آن رکتوم، بخش نهایی روده بزرگ قبل از مقعد، ساختارهای حمایتی خود را از دست داده و از مقعد بیرون می‌زند.  این مقاله عمیقاً به بررسی پرولاپس داخلی و خارجی رکتوم می پردازد و علائم،  روش های تشخیص و رویکردهای درمانی آن را بررسی می کند.

انواع پرولاپس رکتوم

شدت پرولاپس رکتوم طبقه بندی آن را تعیین می کند:

پرولاپس داخلی (پرولاپس ناقص): راست روده پرولاپس می کند و روده به داخل قسمتی دیگر از روده افتادگی پیدا میکند  اما  از مقعد بیرون نمی زند.
افتادگی مخاط: فقط پوشش داخلی رکتوم یا راست روده  از داخل مقعد عبور می کند و بیرون میزند که لازم است در بررسی و معاینه با هموروئید افتراق داده شود .
پرولاپس خارجی (پرولاپس کامل): تمام ضخامت راست روده از مقعد بیرون زده است. در واقع تمام راست روده و حتی روده بزرگ بصورت یک توپ کوچک و گاهی بزرگ از مقعد بیرون میزند.

علائم و نشانه ها

علائم ممکن است بسته به نوع و شدت پرولاپس متفاوت باشد. در اینجا یک تفکیک وجود دارد:

علائم عمومی:

احساس برآمدگی در مقعد
مشکل در دفع مدفوع (زور زدن) سندرم دفع سخت
ترشحات مخاطی از مقعد
خونریزی از مقعد
احساس تخلیه ناقص روده

پرولاپس داخلی:

ممکن است در ابتدا علائم قابل توجهی ایجاد نکند.
احساس فشار یا پری رکتوم در هنگام اجابت مزاج.

افتادگی یا پرولاپس  مخاط:

بافت صورتی قابل مشاهده که از مقعد بیرون میزند، به ویژه در هنگام زور زدن ولی اندازه آن کوچک است و ممکن است بصورت خود بخودی یا با فشار دست جا برود.
ممکن است کمی خونریزی کند.

پرولاپس خارجی:

توده قابل مشاهده بیرون از مقعد که هنگام دفع بیرون میزند و اندازه آن معمولا بزرگ و در حد یک نارنگی و گاهی تا حد اندازه یک توپ کوچک میتواند باشد  ممکن است تحریک شده و دردناک شود. 

گاهی با خونریزی همراه میشود 
مشکل در کنترل حرکات روده (بی اختیاری).

عوامل مستعد کننده پرولاپس رکتوم یا ریسک فاکتورها

عوامل متعددی می توانند  شما را به افتادگی رکتوم یا پرولاپس رکتوم مستعد تر کنند: 

یبوست مزمن: زور زدن در حین حرکات روده باعث ضعیف شدن عضلات کف لگن می شود که از راست روده حمایت می کنند و منجر با پرولاپس رکتوم در دراز مدت میشود.
زایمان: زایمان واژینال، به ویژه با کمک  فورسپس یا وکیوم می تواند عضلات کف لگن را کشیده و ضعیف کند.
سن: با افزایش سن، بافت های حمایت کننده در راست روده به طور طبیعی ضعیف می شوند و خطر افتادگی را افزایش می دهند.
چاقی: اضافه وزن به عضلات کف لگن فشار بیشتری وارد می کند.
سرفه مزمن یا بلند کردن اجسام  سنگین: این فعالیت‌ها می‌توانند فشار طولانی‌مدت بر روی شکم وارد کرده و به ضعیف شدن کف لگن کمک کنند.
شرایط مادرزادی: برخی از افراد با عضلات ضعیف‌تر لگن یا ناهنجاری‌های ساختاری به دنیا می‌آیند که آنها را مستعد پرولاپس رکتوم می‌کند.

تشخیص پرولاپس رکتوم

اگر علائم افتادگی رکتوم را تجربه کردید، بررسی پزشکی ضروری است.

سابقه پزشکی: پزشک در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله زور زدن در حین حرکات روده، زایمان و جراحی های قبلی صحبت خواهد کرد.
معاینه بالینی: معاینه انگشتی رکتوم به پزشک اجازه می دهد تا توان و قدرت اسفنکتر مقعد و موقعیت راست روده را ارزیابی کند. در برخی موارد، آنوسکوپی یا رکتوسکوپی  ( دیدن داخل راست روده و مقعد با استفاده از تجهیزات خاص) ممکن است برای بررسی تشخیصی مورد نیاز باشد.
تست های تصویربرداری: گرافی یا دفکوگرافی (اشعه ایکس در حین زور زدن) ممکن است در موارد پیچیده برای تشخیص دقیق استفاده شود.

عوارض

پرولاپس رکتوم درمان نشده اگرچه تهدید کننده زندگی نیست، می تواند منجر به موارد زیر شود:

خونریزی: بافت افتاده رکتوم  می تواند تحریک شده و خونریزی کند، به خصوص با افتادگی خارجی رکتوم.
عفونت: بافت در معرض افتادگی روده بیشتر مستعد عفونت است.
بی اختیاری: مشکل در کنترل حرکات روده در موارد شدید ممکن است رخ دهد.
گیر افتادن و سیاه شدن روده: در موارد نادر، روده خارج شده از مقعد ممکن است گیر بیفتد و به داخل برنگردد و خون رسانی به بافت بیرون زده ممکن است قطع شود که نیاز به جراحی اورژانسی دارد.
مشکلات روحی روانی و افسردگی: افتادگی رکتوم می تواند باعث خجالت شود و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

روشهای درمان پرولاپس رکتوم 

درمان پرولاپس رکتوم به شدت و سلامت کلی شما بستگی دارد. در اینجا روشهای مختلف درمان پرولاپس رکتوم بررسی میشود:

تغییرات سبک زندگی: اصلاح رژیم غذایی (مصرف فیبر زیاد)  روزانه حدود 300 گرم میوه و سبزی و نه بیشتر و نه کمتر بسیار مهم است فیبر زیاد و فیبر کم هر دو مشکل یبوست را تشدید میکند  و مصرف آب فراوان حدود 10 لیوان در روز و مدیریت یبوست می تواند زور زدن را کاهش دهد و علائم را بهبود بخشد.
بیوفیدبک: این تکنیک از حسگرهایی برای کمک به تقویت عضلات کف لگن و بهبود کنترل اسفنکتر مقعد استفاده می کند. بیوفیدبک نوعی فیزیوتراپی کف لگن است که باعث تقویت حس دفعی و حس لگن و همچنین تقویت ماهیچه های اسفنگتر مقعدی و کف لگن میشود.
ملین‌های حجم دهنده مدفوع: اینها مدفوع را نرم می‌کنند و فشار را در حین حرکات روده کاهش می‌دهند. هر چه مدفوع نرم باشد فرایند دفع راحت تر است 
اصلاح الگوی دفع:  ایجاد عادات منظم روده برای جلوگیری از یبوست . هر چه الگوی دفع صحیح باشد عادات دفعی روده منظم و علائم پرولاپس رکتوم کمتر خواهد شد. عدم زور زدن بیش از حد ، استفاده مرتب و منظم از دستشویی بعد ار هر وعده صرف غذا، کاهش استرسها ، نشستن با آرامش و بدون عجله در دستشویی و همچنین نگه ندتشتن مدفوع به مدت طولانی از موارد بسیار مهم در اصلاح الگوی دفع است.

عمل جراحی پرولاپس رکتوم:

اگر روش های غیر جراحی با شکست مواجه شوند، ممکن است جراحی توصیه شود:

ترمیم پرینه یا رکتوپکسی با استفاده از HAL RAR: این روش سرپایی با بالاکشیدن و فیکس کردن مخاط اضافی رکتوم از پرولاپس داخلی جلوگیری و علایم را بهبود میدهد.
جراحی برداشتن مخاطی رکتوم یا دلورم: در موارد شدید، ممکن است بخشی از مخاط رکتوم برداشته شده و مجدداً در موقعیت نرمال وصل شود.

جراحی برداشتن مخاطی رکتوم با استاپلر PPH: در این روش با استاپلر مخصوصی قسمتی از مخاط اضافه رکتوم برداشته میشود
جراحی برداشتن کامل رکتوم یا آلتمایر: در این روش که در پرولاپسهای کامل روده انجام میشود تمام قسمت بیروت زده روده بصورت تمام ضخامت برداشته میشود و روده باقیمانده دوباره به مقعد متصل میشود

جراحی لاپاراسکوپی: در برخی موارد، جراحی لاپاراسکوپی کم تهاجمی ممکن است برای ترمیم رکتوم استفاده شود. این در مقایسه با جراحی باز سنتی، زمان بهبودی سریع‌تری را ارائه می‌دهد.

درمان پرولاپس رکتوم با لاپاراسکوپی

تحریک عصب ساکرال: این روش کم تهاجمی از تحریک الکتریکی برای بهبود عملکرد عضلات کف لگن (برای موارد خاص) استفاده می کند.

 پیش آگهی بیماری پرولاپس رکتوم

در حالی که گزینه های درمانی می توانند به طور موثر پرولاپس رکتوم را درمان کنند، عوامل خاصی بر نتیجه طولانی مدت تأثیر می گذارد:

شدت پرولاپس: میزان پرولاپس (داخلی در مقابل خارجی) و وجود عوارضی مانند بی اختیاری بر موفقیت درمان و خطر عود تأثیر می گذارد.
سلامت کلی: شرایط پزشکی از قبل موجود، به ویژه آنهایی که بر بافت های همبند تأثیر می گذارند یا باعث سرفه مزمن می شوند، می توانند بر اثربخشی درمان و بهبودی بیمار تأثیر بگذارند.
انطباق با تغییرات سبک زندگی: حفظ یک رژیم غذایی با فیبر بالا، مدیریت وزن و انجام تمرینات کف لگن به طور قابل توجهی بر موفقیت طولانی مدت مدیریت پرولاپس تأثیر می گذارد.
تکنیک جراحی: نوع جراحی انجام شده برای پرولاپس رکتوم می تواند بر میزان عود تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ترمیم از راه پرینه ممکن است میزان عود بیشتری نسبت به رزکسیون رکتوم در موارد شدید داشته باشد.

پرولاپس رکتوم در افراد خاص

پرولاپس رکتوم می تواند افراد در هر سن و جنس را تحت تاثیر قرار دهد، اما برخی از جمعیت ها ممکن است به ملاحظات خاصی نیاز داشته باشند:

کودکان

در حالی که پرولاپس رکتوم در کودکان غیر معمول است، ممکن است  رخ دهد. شایع ترین علت زور زدن به دلیل یبوست مزمن است. درمان معمولاً شامل رفع یبوست با تغییرات رژیم غذایی، ملین ها و تمرینات کف لگن است. در موارد شدید ممکن است جراحی لازم باشد.

زنان باردار و پس از زایمان

بارداری و زایمان می تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و خطر افتادگی را افزایش دهد. در دوران بارداری، کنترل یبوست و استفاده از تکنیک های مناسب ورزش کف لگن بسیار مهم است. پس از زایمان، تمرینات کف لگن می تواند به بازیابی قدرت و کاهش خطر افتادگی در آینده کمک کند.

بزرگسالان مسن

با افزایش سن، بافت های حمایت کننده در رکتوم به طور طبیعی ضعیف می شوند. برای افراد مسن، ممکن است نیاز باشد رویکردهای درمانی متناسب با شرایط پزشکی از قبل موجود طراحی شوند. ممکن است روش‌های کم تهاجمی یا آنهایی که زمان بهبودی کوتاه‌تری دارند ترجیح داده شوند.

افراد دارای معلولیت

برای افراد دارای معلولیتی که بر تحرک یا عادات توالت کردن تأثیر می گذارد، مدیریت افتادگی رکتوم ممکن است نیاز به حمایت بیشتری داشته باشد. وسایل کمکی و اصلاحات در امکانات حمام می تواند استقلال و مدیریت روده را بهبود بخشد.

نقش فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست های متخصص در اختلال عملکرد کف لگن نقشی حیاتی در مدیریت پرولاپس رکتوم ایفا می کنند. آنها می توانند قدرت و هماهنگی عضلات را ارزیابی کنند، برنامه های ورزشی شخصی سازی شده برای تقویت کف لگن طراحی کنند و بیماران را با تکنیک های بیوفیدبک راهنمایی کنند.

گزینه های درمانی جدید

تحقیقات در مورد گزینه های درمانی جدید برای پرولاپس رکتوم در حال انجام است. برخی از آنها عبارتند از:

جراحی با کمک رباتیک: این روش کم تهاجمی ممکن است در مقایسه با جراحی لاپاراسکوپی سنتی، دقت و زمان بهبودی سریع‌تری را ارائه دهد.
بیومواد جدید: توسعه بیومواد جدید برای ایمپلنت های مش که در برخی از روش های جراحی استفاده می شود می تواند به طور بالقوه میزان عود را کاهش دهد و نتایج بلندمدت را بهبود بخشد.
درمان‌های بی‌اختیاری مدفوع: برای بیمارانی که بی‌اختیاری مدفوع مرتبط با افتادگی رکتوم را تجربه می‌کنند، تکنیک‌های جدیدتری مانند تحریک اسفنکتر مقعدی برای بهبود مدفوع در حال بررسی هستند.
نتیجه

پرولاپس رکتوم می تواند افراد را در تمام طبقات زندگی تحت تاثیر قرار دهد. با درک ملاحظات خاص برای جمعیت های مختلف و چشم انداز درمان در حال تحول، متخصصان  می توانند مراقبت های جامع تری ارائه دهند و نتایج بیمار را بهبود بخشند. به یاد داشته باشید، مشورت با پزشک در اولین علائم، مداخله زودهنگام ، شانس بالاتری برای درمان موفقیت آمیز می دهد.

اگر علائم افتادگی رکتوم را تجربه کردید، در مشورت با پزشک خود تردید نکنید. مداخله زودهنگام می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد و از عوارض احتمالی جلوگیری کند.

برای مطالعه بیشتر از منابع زیر میتوانید استفاده کنید 

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14615-rectal-prolapse