آلودگی با انگل ها یکی از مشکلات شایع کودکان است. هر چند که برخی از بیماری ها بیشتر در کودکان شایع است، اما واگیردار بودن این نوع از بیماری ها سبب می شود که همه ی اعضای خانواده به شکلی درگیر بیماری شوند، از جمله این بیماری ها می توان به بیماری های انگلی اشاره کرد. بی توجه ای به بهداشت فردی و ارتباط ریاد کودکان با یکدیگری می تواند از علت خارش مقعد کودکان به خاطر انگل کرمک باشد.
بیماری های انگلی علایم خاصی ندارند و در طول مسافرت و در اماکن شلوغ و خصوصا مدارس از طریق تماس های دستی یا تغذیه به راحتی شیوع پیدا کرده و به بقیه نیز سرایت می کنند.
کرمک ( oxyuriasis or enterobiasis or pinworm ) شایع ترین بیماری انگلی انسان بوده و در جوامع مختلف بین ۱ درصد تا ۹۸ درصد افراد دچار آن می شوند و در کل در میان کودکان بیش از همه شایع است.
طول این کرم بین ۲ تا ۱۳ میلی متر و قطر آن ۱ تا ۳ میلی متر است. انسان تنها مخزن و میزبان این کرم بوده و در داخل روده بزرگ اقامت می کند. کرمها یکی دو هفته پس از ورود به داخل روده بزرگ کاملا بالغ شده و جفت گیری می کنند. کرم نر در این مرحله خواهد مرد و کرمهای ماده باربر شده به طرف راست روده ( رکتوم ) حرکت کرده و در آنجا استقرار می یابند و شب ها وارد مقعد شده و داخل کانال و دهانه مقعد تخمک گذاری کرده و خود می میرند.
تخم های کرم ظرف ۶ ساعت جنین دار شده و برای ۲ تا ۳ هفته قادر به حیاط و زنده ماندن هستند و در صورت خورده شدن در داخل روده، جنین کرم ( موسوم به لارو ) از تخم خارج شده و به طرف روده بزرگ رفته و در آنجا مستقر می شوند و بدین ترتیب چرخه زندگی کرم تکرار می شود. طول مدت چرخه زندگی کرمک بین ۳ تا ۴ هفته می باشد.
تصویر انگل کرمک
راه ابتلا به کرمک چیست ؟
تقریبا تنها راه ابتلا به کرمک ، خوردن تخم کرم است که ممکن است از طریق خوردن مواد غذایی آلوده و یا در دهان کردن انگشتان آلوده به تخم رخ دهد. ( مسأله ای که در کودکان بسیار شایع است ) لازم به ذکر است که تخم کرمک از گرد و غبار هم ریزتر بوده و اگر چه در هوای نواحی آلوده ( نظیر برخی مدارس ) نیز تخم این کرم یافت می شود ولی امکان انتقال و آلوده شدن به این عفونت از طریق هوا بسیار کم و غیر معمول است و نباید در این رابطه حساسیت بی مورد داشت.
پیشگیری از آلودگی به کرمک
برای جلوگیری از انتشار و آلودگی مجدد رعایت نکات ذیل مفید است :
- از خاراندن خود ( نشیمن گاه ) اجتناب نمایید.
- ناخن ها را کوتاه و همیشه تمیز نگه دارید.
- کلیه لباس ها و ملافه شخص را بشویید.
- بعد از هر اجابت مزاج دست ها را با آب و صابون بشویید.
- کلیه نکات بهداشتی را رعایت نمایید.
آیا یک بار ابتلا به کرمک و بهبودی باعث مصونیت شخص در برابر آلودگی مجدد می شود ؟
خیر ، اصولا در اکثر عفونت های انگلی امکان به وجود آمدن مصونیت در برابر آلودگی مجدد وجود ندارد.
درمان بیماری انگلی کرمک :
اگر کسی در خانواده به این بیماری مبتلا شود، احتمال این که دیگران را هم مبتلا کرده باشد بسیار زیاد است. پس درمانش باید به شکل خانوادگی انجام شود.
نکته ی مهم در درمان انگل ها این است که هر موقع احساس کردیم کودک انگل دارد، باید فکر کنیم آلودگی به چند انگل وجود دارد به خصوص ابتلا به ژیاردیا و کرمک و آسکاریس و آمیب از عفونت های شایع هستند. بنابراین بهتر است درمان همزمان صورت گیرد.
یک درمان پیشنهادی دادن مجموعه ی مترونیدازول در کنار مبندازول است که با مراجعه به پزشک از میزان و زمان و نحوه ی مصرف آن آگاه خواهید شد.
البته خوب است بدانید که قرص مبندازول جویدنی است و مزه ی خوبی نیز دارد اما اگر کودک برای جویدن قرص ها همکاری نکرد باید قرص را کوبید و در یک قاشق آب یا غذا حل کرد و به کودک داد و دقت شود که قرص را با آب، قورت ندهد.
توجه : قرص مبندازول برای کودکان زیر دو سال تحویز نمی شود.
خارش مقعد در کودکان بعلت کرمک
فرزند من دچار کرمک شده است آیا من یا سایر اعضای خانواده نیز بایستی درمان شویم ؟
با توجه به اینکه امکان آلودگی کم نبوده و بسیار آسان رخ می دهد و باتوجه به اینکه درمان کرمک بسیار ساده و کم هزینه است ، لذا معمولا توصیه می شود سایر افراد خانواده نیز تحت درمان قرار گیرند. همچنین بهتر است دوره درمان ۲ تا ۳ هفته بعد نیز تکرار شود. که با مراجعه به پزشک توضیحات لازم برای درمان خارش مقعد کودکان داده خواهد شد.